Làm gì khi trẻ dậy thì sớm, dậy thì muộn?

Những trẻ dậy thì ở độ tuổi bình thường là niềm hạnh phúc của trẻ và của cha mẹ.

Những trẻ dậy thì ở độ tuổi bình thường là niềm hạnh phúc của trẻ và của cha mẹ. Tuy nhiên, vẫn có những trẻ dậy thì sớm hoặc trái lại dậy thì muộn, là mối lo cho trẻ và cho cha mẹ. Khi con dậy thì, cha mẹ cần có sự quan tâm chăm sóc thích hợp để giúp trẻ phát triển tốt cả thể chất lẫn tinh thần, đồng thời bảo vệ trẻ trước những nguy cơ bị xâm hại. Vậy thế nào là dậy thì sớm và dậy thì muộn? Câu trả lời có trong bài viết sau đây:

Thế nào là dậy thì sớm?

Do sự phát triển của kinh tế xã hội và sự tiếp cận sớm với các thông tin về sức khỏe, tình dục... trên thực tế, ngày càng có nhiều trẻ em xuất hiện tình trạng dậy thì sớm. Dậy thì sớm được hiểu là khi các biểu hiện dậy thì xuất hiện ở trẻ trai trước 10 tuổi và ở trẻ gái trước 8 tuổi. Biểu hiện ở trẻ trai là tinh hoàn phát triển về kích thước, mọc lông mu, lông nách, bộ phận sinh dục ngoài tăng kích thước; ở trẻ gái là mọc lông mu sớm, vú phát triển, bộ phận sinh dục ngoài phát triển và xuất hiện kinh nguyệt sớm. Nhưng khi thấy những biểu hiện trên thì trên thực tế, trẻ đã dậy thì sớm trước đó nhiều tháng, thậm chí cả năm. Ngoài những dấu hiệu trên, trẻ còn có những biểu hiện khác như rối loạn tâm tính, đau đầu...

Vì sao trẻ dậy thì sớm?

Sở dĩ trẻ dậy thì sớm là do nguyên nhân từ thần kinh trung ương, u tuyến yên; có tính chất di truyền, nghĩa là trong gia đình có cha hay ông có tiền sử dậy thì sớm thì trẻ cũng dậy thì sớm. Nguyên nhân dậy thì sớm còn có thể do các bệnh u tuyến thượng thận, u buồng trứng, dùng corticoid kéo dài... hoặc ở những trẻ được nhận làm con nuôi. Ngoài những nguyên nhân nói trên còn có những nguyên nhân mắc phải gây ra dậy thì sớm như: trẻ bị béo phì do chế độ ăn uống nhiều đạm mỡ, ăn phải thịt có nhiều chất kích thích, nhiễm một số chất như Bisphénol A - có trong nhựa làm núm vú hay bình nhựa đựng sữa cho trẻ em, chất Ptalates có trong hộp nhựa, chai nhựa, túi nhựa đựng thức ăn...

Oestrogen trong các loại thuốc, thực phẩm, chất dưỡng da có thể qua đường ruột, sữa hoặc da, đi vào hệ tuần hoàn hoặc toàn thân của trẻ gây nên những biểu hiện dậy thì sớm. Đây là “chứng dậy thì sớm có nguồn gốc từ bên ngoài”. Nếu không can thiệp thì trẻ sẽ rơi vào tình trạng phát triển sớm và dừng tăng trưởng với hậu quả sẽ lùn ở tuổi trưởng thành.

Làm gì để giúp trẻ bị dậy thì sớm?

Cha mẹ cần phát hiện sớm tình trạng dậy thì sớm ở trẻ để tìm nguyên nhân và can thiệp. Hiện nay, tình trạng dậy thì sớm ở trẻ gái nhiều gấp 5 lần so với trẻ nam. Khi phát hiện trẻ dậy thì, cha mẹ cần đưa con đi khám để bác sĩ sẽ xem lại biểu đồ tăng trưởng của trẻ và làm các xét nghiệm cần thiết để chẩn đoán các nguyên nhân có thể gây ra dậy thì sớm. Các kỹ thuật chẩn đoán như chụp Xquang xương cổ tay, bàn tay, khuỷu tay để chẩn đoán tuổi xương; đo nồng độ hormon trong máu và trong nước tiểu; chụp cộng hưởng từ để khảo sát tuyến yên; siêu âm tử cung và buồng trứng ở trẻ gái...

Khi chẩn đoán được nguyên nhân gây dậy thì sớm, bác sĩ sẽ có điều trị thích hợp. Chẳng hạn dùng thuốc ức chế sự tiết ra GnRH quá sớm để ức chế sự phát dục của noãn bào và sự tiết ra testosteron. Phương pháp này ức chế sự hoàn thiện quá sớm của xương, có tác dụng cải thiện chiều cao cơ thể do ức chế sự tăng trưởng hormon giới tính.

Cha mẹ cũng cần nói cho trẻ hiểu chuyện gì sẽ xảy ra trong cơ thể trẻ, nên giải thích để trẻ yên tâm và dạy trẻ cách tự chăm sóc cơ thể, đặc biệt là bộ phận sinh dục. Cha mẹ nên đề ra một số tình huống khi trẻ có biểu hiện lo lắng, buồn phiền, bị bạn bè trêu chọc hay mệt mỏi khi có kinh nguyệt để trẻ có sự chuẩn bị về tâm lý và tự tin xử lý các tình huống. Cần tránh cho trẻ bị sốc khi nhận ra sự khác biệt của mình với bạn bè cùng tuổi. Trong việc chăm sóc con cái, cha mẹ cần tránh những nguyên nhân gây ra dậy thì sớm nói trên.

Thế nào là dậy thì muộn?

Dậy thì muộn được hiểu là ở trẻ gái trên 13-14 tuổi và ở trẻ trai trên 15-16 tuổi vẫn chưa xuất hiện những biểu hiện của dậy thì.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến trẻ dậy thì muộn: do di truyền, nếu trong gia đình có cha hay mẹ dậy thì muộn thì trẻ cũng dễ bị dậy thì muộn. Do chế độ ăn uống không hợp lý: trẻ bị thiếu ăn hoặc ăn thiếu chất làm cho bị suy dinh dưỡng kéo dài. Do trẻ bị bệnh mạn tính như: đái tháo đường, hen suyễn, bệnh thận... Do bệnh ở tuyến yên hay tuyến giáp là các tuyến sản xuất hormon quan trọng cho sự tăng trưởng và phát triển cơ thể.

Số ít trẻ bị dậy thì muộn do rối loạn nhiễm sắc thể trong hội chứng Turner ở trẻ gái, hội chứng Klinefelter ở trẻ trai (có thêm 1 nhiễm sắc thể X (XXY thay vì XY). Cha mẹ khi phát hiện con bị dậy thì muộn, cần phải đưa trẻ đi khám và điều trị.

Để nắm được sự tăng trưởng và phát triển của con, cha mẹ cần theo dõi sát biểu đồ tăng trưởng và thực hiện việc khám sức khỏe định kỳ cho trẻ để đảm bảo trẻ phát triển bình thường và phát hiện sớm những biểu hiện bất thường. Muốn thế, nên khám và theo dõi sự tăng trưởng cho con như sau: trẻ từ 1 - dưới 2 tuổi, 1 tháng khám 1 lần; trẻ 2 tuổi đến dưới 3 tuổi, 2 tháng khám 1 lần; trẻ 3 tuổi đến dưới 4 tuổi, 3 tháng khám 1 lần; trẻ từ 4 tuổi trở lên khám 6 tháng 1 lần.

Bình luận của bạn

BÀI VIẾT KHÁC
Cách xử lý viêm tai giữa mủ ở trẻ
Cách xử lý viêm tai giữa mủ ở trẻ

25/03/2017

Nếu mủ trong tai giữa không điều trị kịp thời ra khỏi hòm nhĩ sẽ để lại di chứng như viêm tai giữa thanh dịch làm dính chuỗi xương con nằm trong hòm nhĩ để lại hậu quả là sức nghe giảm dần, màng nhĩ bị co kéo.

Dấu hiệu chứng tỏ trẻ đã bị xâm hại cha mẹ cần biết
Dấu hiệu chứng tỏ trẻ đã bị xâm hại cha mẹ cần biết

03/04/2017

Theo PGS Đức, thông qua những dấu hiệu đặc trưng, cha mẹ có thể nhận biết chính xác con mình đã bị xâm hại tình dục.

Bé gái mới 18 tháng tuổi đã dậy thì
Bé gái mới 18 tháng tuổi đã dậy thì

07/04/2017

Thấy con gái mới 1,5 tuổi xuất huyết âm đạo, mẹ bé đã đưa đi khám. Bác sĩ chẩn đoán bé bị dậy thì sớm.

Những dấu hiệu nhận biết dạy thì sớm ở trẻ bố mẹ cần biết
Những dấu hiệu nhận biết dạy thì sớm ở trẻ bố mẹ cần biết

07/04/2017

Xu hướng dậy thì sớm ngày càng gia tăng ở trẻ em trên toàn thế giới. Một số ít có thể là biểu hiện của bệnh lý, cần được điều trị đặc biệt.

Cách phòng tránh bệnh thủy đậu cho bé trong mùa dịch
Cách phòng tránh bệnh thủy đậu cho bé trong mùa dịch

09/04/2017

Tháng 3-5 là mùa cao điểm bùng phát dịch thủy đậu, cũng là thời điểm các bệnh viện nhi và trung tâm y tế rơi vào tình trạng quá tải vì số lượng trẻ em nhập viện tăng cao.

Phẫu thuật dị tật tim cho em bé chưa ra đời
Phẫu thuật dị tật tim cho em bé chưa ra đời

28/07/2017

Các bác sĩ Canada đã phẫu thuật thành công ca dị tật tim bẩm sinh hiếm gặp cho một cậu bé ngay khi còn trong bụng thông qua tử cung của người mẹ.

Bé 16 tháng tuổi suýt mù vì biến chứng do viêm xoang
Bé 16 tháng tuổi suýt mù vì biến chứng do viêm xoang

12/08/2017

Theo bác sĩ Trần Phan Chung Thủy, Giám đốc bệnh viện Tai - Mũi - Họng, đây là ca viêm xoang biến chứng ổ mắt nặng nhất và nhỏ tuổi nhất trong 10 năm trở lại đây.

Nguy hại khi trẻ nhỏ bị cháy nắng
Nguy hại khi trẻ nhỏ bị cháy nắng

16/08/2017

Trẻ em bị cháy nắng nhiều làm tăng nguy cơ phát triển bệnh ung thư da sau này.

Cách phòng tránh ngộ độc khi sử dụng thảo dược cho trẻ
Cách phòng tránh ngộ độc khi sử dụng thảo dược cho trẻ

26/08/2017

Thảo dược vốn thân thiện với trẻ nhỏ. Tuy nhiên, chỉ có thảo dược chuẩn hóa cao mới thích hợp khi sử dụng cho trẻ nhỏ vì vừa đảm bảo an toàn, vừa hiệu quả.

Để trẻ nằm điều hòa nhiều có tốt không?
Để trẻ nằm điều hòa nhiều có tốt không?

28/09/2017

Mùa hè khá là nóng nực, đặc biệt đối với trẻ nhỏ thì đó còn là ác mộng. Nhằm giải quyết vấn đề này, nhiều bậc phụ huynh đã sử dụng điều hòa thường xuyên cho con mình. Tuy nhiên, hãy ghi nhớ cẩn thận các quy tắc sau.

5 Cách dân gian giúp trẻ sơ sinh hạ sốt tức thì
5 Cách dân gian giúp trẻ sơ sinh hạ sốt tức thì

19/12/2017

Cắt quả dưa chuột thành hình bình sữa rồi đưa em bé ngậm. Hiệu quả hạ sốt của dưa chuột sẽ xuất hiện ngay sau đó.

Cẩn trọng khi trẻ bị say nắng
Cẩn trọng khi trẻ bị say nắng

23/05/2018

Trẻ bị say nắng không được phát hiện xử trí kịp thời, có thể gây mất nước, đau đầu, thậm chí tổn thương thần kinh.

Nguyên nhân và cách phòng tránh bệnh tiêu chảy cho trẻ lúc giao mùa
Nguyên nhân và cách phòng tránh bệnh tiêu chảy cho trẻ lúc giao mùa

10/10/2018

Mùa tựu trường là lúc thời tiết từ hè sang thu, tiềm ẩn nhiều nguy cơ khiến trẻ bị tiêu chảy. Vì vậy, phụ huynh cần trang bị kiến thức để phòng tránh tiêu chảy khi trẻ đến trường.

Dấu hiệu nhận biết bệnh tay chân miệng, sốt xuất huyết ở trẻ
Dấu hiệu nhận biết bệnh tay chân miệng, sốt xuất huyết ở trẻ

18/10/2018

Tay chân miệng do virus đường ruột gây ra; biểu hiện sốt cao, có thể nổi hồng ban dạng phỏng nước, không phải dạng ban đỏ như sốt xuất huyết.

Tâm sự cùng bé gái dậy thì
Tâm sự cùng bé gái dậy thì

26/11/2019

Trước khi vào tuổi dậy thì, để các cô gái không sửng sốt trước hiện tượng kinh nguyệt, cha mẹ cần giảng giải cho các em biết cái gì sẽ diễn ra khi buồng trứng bắt đầu chuyển mình và quả trứng đầu tiên sẽ dần dần chín.

Chăm sóc trẻ mắc hen khi trời rét
Chăm sóc trẻ mắc hen khi trời rét

02/01/2020

Trong thời tiết lạnh ẩm thất thường, các bệnh hô hấp ở trẻ em gia tăng, trong đó có bệnh hen. Hen phế quản (suyễn) là bệnh hô hấp mạn tính thường gặp nhất ở trẻ em. Bệnh cần được kiểm soát kịp thời để tránh các biến chứng nguy hiểm.

Bài thuốc chữa chảy máu cam ở trẻ em
Bài thuốc chữa chảy máu cam ở trẻ em

19/03/2020

Y học cổ truyền gọi chảy máu cam là nục huyết, thường gặp ở trẻ em. Theo sách Hải Thượng Lãn Ông, “chứng thổ huyết nục huyết (chảy máu mũi) phần nhiều bởi hỏa...

Tác hại do dậy thì sớm ở bé gái
Tác hại do dậy thì sớm ở bé gái

05/08/2020

Hiện nay ở nước ta, hiện tượng trẻ dậy thì sớm không còn là cá biệt. Xu hướng dậy thì sớm ngày càng gia tăng ở trẻ em. Một số ít có thể là biểu hiện của bệnh lý, cần được điều trị đặc biệt.

6 biện pháp phòng chống tay chân miệng
6 biện pháp phòng chống tay chân miệng

07/07/2022

Sở Y tế Hà Nội đã chỉ đạo các đơn vị y tế trong và ngoài công lập trực thuộc ngành triển khai các biện pháp tích cực, chủ động phòng chống tay chân miệng.